کتاب مکتب وقوع در شعر فارسی، در 10 فصل و 464 صفحه از سوی انتشارات سخن در تهران انتشار یافت.
5 آبان 1395
فهرست مطالب کتاب
سپاسگزاری... 11
راهنمای استفاده از کتاب.... 12
1. مقدمه: مسأله، روش و منابع.. 15
1-1. مسألۀ شعر وقوع.. 17
1-2. ارزیابی و نقد وقوعیپژوهی... 19
1-3. روش پژوهش در این کتاب..... 24
1-3-1. تحلیل محتوا 24
1-3-2. سبکشناسی... 25
1-3-3. تبارشناسی... 26
1-3-4. گفتمانشناسی... 30
1-4. منبعشناسی پژوهش...... 31
1-4-1. آثار ادبی قرن دهم.. 31
1-4-2. منابع تاریخ ادبی... 32
1-4-2-1. مجالس العشاق: پیشرو عشق وقوعی... 34
1-4-2-2. خلاصة الاشعار: مروّج و مدافع مکتب وقوع.. 42
1-4-3. منابع تاریخی قرن دهم.. 49
2. قرن دهم از چشمانداز سیاسی و اجتماعی.. 51
2-1. قدرتهای سیاسی سدۀ دهم در قلمرو زبان فارسی... 53
2-1-1. صفویان: دولت شیعی در غرب و مرکز ایران.. 54
2-1-2. شیبانیان و ازبکان سنی در شرق ایران تا ماوراء النهر. 56
2-1-3. عثمانیها: مدعیان خلافت اسلامی... 58
2-1-4. گورکانیان هند در قرن دهم.. 59
2-2. جغرافیای فرهنگی ایران در سدۀ دهم.. 61
2-2-1. هرات: شهر ادبیات، معماری و نقاشی... 61
2-2-2. تبریز: خاستگاه حکومت شیعی... 62
2-2-3. قزوین: دارالسلطنۀ شاه طهماسب.... 64
2-2-4. اصفهان: شهر هنر و فلسفه. 65
2-2-5. کاشان: شهر ادبیات و شعر. 65
2-2-6. مشهد: شهر شعر و زیارت.... 67
2-2-7. شیراز: شهر فاضلان.. 68
2-3. مهاجرت ادبی در روزگار وقوعیان.. 70
2-3-1. علل مهاجرت ادبی در قرن دهم.. 71
2-3-2. سیاهۀ شاعران مهاجر به هند در قرن دهم.. 75
2-4. سالشمار رخدادهای مهم سیاسی، دینی، فرهنگی و ادبی قرن دهم.. 77
3. به سوی طرز تازه. 83
3-1. چیستی طرز تازه. 85
3-2. سدۀ نهم: شعر فارسی پیش از طرز تازه. 87
3-2-1. چیرگی «گفتمانِ حافظانه» بر غزل سدۀ نهم.. 87
3-2-2. پایهریزی و گسترش شعر شیعی در قرن نهم.. 94
3-3. سدۀ دهم: پیدایی سبکهای گوناگون.. 96
3-3-1. طرز قدیم: ادامۀ غزل صوفیانه. 99
3-3-2. مکتب وقوع: غزل سادۀ عاشقانه. 99
3-3-3. سبک واسوخت: روگردانی از معشوق... 100
3-3-4. سبک نکتهپردازان کاشانی... 100
3-3-5. سبک مضمونگویی یا خیالهای خاص...... 104
3-3-6. سبک ماوراء النهریان.. 111
3-3-7. سبک تزریق: بیمعناگویی... 113
3-4. ردهبندی نهاوندی از سبکهای شعر قرن دهم.. 122
3-4-1. نقد ردهبندی نهاوندی... 124
3-5. نقد اصطلاح طرز تازه. 125
دستآورد فصل سوم. 128
4. زیباییشناسی و تبارشناسی وقوع..... 131
4-1. وقوعگویی چیست؟. 133
4-2. مبانی زیباییشناختی وقوعیان.. 134
4-2-1. گزارش حال (شعر حالی). 135
4-2-2. بدیههسُرایی... 136
4-2-3. سادگی سخن... 138
4-2-4. راستگویی و راستمانندی سخن... 139
4-2-5. بیان جزئیات و دقایق عاشقی... 142
4-2-6. عشق به جمال بشری... 142
4-3. تبار اصطلاح وقوع.. 143
4-4. آغازگر وقوعسُرایی کیست؟. 146
4-5. گسترش وقوعسرایی در قرن دهم.. 151
4-6.سرآمدانِ وقوعسرایی... 153
4-7. ردپای سعدی و امیر خسرو در دوران وقوع.. 155
4-7-1. تفاوت روش وقوعیان با سبک سعدی... 159
4-8. تردید در شعر بودن سخن وقوعی... 160
4-9. تفاوت وقوعسُرایی با رئالیسم داستانی... 163
4-10. دلایل افول وقوعسرایی در پایان قرن دهم.. 164
4-11. بازگشت به طرز وقوع در روزگار قاجار. 166
دستآورد فصل چهارم. 168
5. عشق بشری، جوهرۀ غزل وقوعی.. 169
5-1. عشق به انسان و دیگر هیچ... 171
5-1-1. مهروَرزی انسانی به جای عشق إلاهیّاتی... 172
5-1-2. غیبت الاهگانِ قدسی... 173
5-1-3. رازهای شخصی به جای اسرار آسمانی... 174
5-1-4. نظریۀ عشق مجازی... 175
5-2. اصول مهروَرزی وقوعیان.. 176
5-2-1. اصل نظاره یا عِلمِ نظر. 176
5-2-2. اصل کِتمان عشق... 178
5-2-3. اصل سربستهگویی... 182
5-2-4. اصل تقریب به معشوق... 183
5-2-5. اصل غیرت و رقیبستیزی... 185
5-2-6. اصل رضا به جفای معشوق... 191
5-2-7. اصل حیا و شرمگینی... 192
5-2-7-1. ماهیّت روانی شرم. 193
5-2-7-2. حیا در عشق مجازی از دید تقیالدین کاشانی... 194
5-2-7-3. شرم و حیا نشانۀ اخلاقی بودن عشق وقوع.. 195
5-2-7-4. انواع شرمساری در عشق وقوعی... 196
5-2-7-5. استعارههای شرم. 196
5-2-8. اصل پاکی: عشق عُذری ایرانی... 198
5-2-8-1. غیبت تن و لذات جسمانی... 202
5-3. لذتهای عاشقان وقوعی... 204
5-3-1. لذت دیدار. 205
5-3-2. لذت نگاه پنهان.. 205
5-3-3. لذتِ لطفِ پنهان.. 206
5-3-4. لذت اضطراب.... 207
5-3-5. لذت از آزار دیدن.. 208
5-3-6. خاستگاه لذتهای وقوعی... 210
دستآورد فصل پنجم.. 210
6. بازیگرانِ عشق وقوعی.. 213
6-1. شخصیت عاشق و حالات وی... 215
6-1-1. عاشق غیرتمند در برابر رقیب.... 216
6-1-2. عاشقِ بیاراده در پیشگاه معشوق... 216
6-1-3. عاشق آزارخواه 216
6-1-4. عاشق خوار و بیاعتبار. 218
6-1-5. عاشقِ خود سگانگار. 219
6-1-6. مردان قدرتمند زبون در عشق... 220
6-1-7. عاشق وقوعی و عاشقۀ هندی... 221
6-2. معشوق و حالات وی... 223
6-2-1. شرایط معشوق مجازی... 224
6-2-2. صفت محبوبان غزل وقوع.. 226
6-2-3. جنسیت معشوق غزل.. 228
6-2-3-1. خطاب پسر و نام شغل.. 229
6-2-3-2. پوشش مردانه. 230
6-2-3-3. بت لشگری و جنگاور. 235
6-2-4. نشانههای سن و سال.. 239
6-2-5. معشوق مذکر در زندگینامۀ شاعران.. 240
6-2-6 چرا معشوق مذکر است؟. 244
6-2-7. پایگاه اجتماعی محبوبان.. 246
دستآورد فصل ششم.. 248
7. ضیافت عشق در بزمهای مهروَرزی.. 251
7-1. بزمهای مهروَرزی در قرن دهم.. 253
7-1-1. گریز از خلوت و عشق خصوصی... 254
7-2. تصویری زنده از مجلس بزم. 255
7-2-1. برگزار کنندۀ بزم. 256
7-2-2. بزمهای شبانه. 257
7-2-3. حیا و ادب بزم. 258
7-2-4. جایگاه محبوبان در بزم. 259
7-2-5. موقعیت رقیب در بزم. 259
7-2-6. مهمان ناخوانده در بزم. 260
7-2-7. ادب نشستن اهل بزم. 260
7-2-8. ادب نگاه در بزم. 261
7-2-9. ادب سخن در بزم. 262
7-2-10. بزم خالی از باده 262
7-2-11. رقصهای مردانه. 263
7-2-12. بزم خصوصی یا پنهانی... 264
7-2-13. آداب ترک بزم. 265
7-2-14. چند غزل بزمی... 266
دستآورد فصل هفتم.. 269
8. واسوخت و بیزاری از معشوق.. 271
8-1. دربارۀ واسوخت چه گفتهاند؟. 273
8-2. واسوخت چیست؟. 274
8-2-1. معنای واژۀ واسوخت.... 274
8-2-2. واسوخت، یک اصطلاح شعری... 275
8-2-3. تبارِ اصطلاح واسوخت.... 278
8-2-4. چهار فرایند سوختن در عشق... 280
8-2-5. مربع عشق در تجربۀ واسوخت.... 282
8-2-6. دلایل واسوختن از عشق... 284
8-3. گونهشناسی غزل واسوخت..... 286
8-3-1. غزل ترجیح فراق بر وصال.. 286
8-3-2. غزل شکایت.... 286
8-3-3. غزل اِعراض...... 287
8-3-4. غزل خشونت.... 287
8-3-5. غزل نفرین... 288
8-3-6. غزل تهدید.. 288
8-3-7. طرد زن و عشق به مذکر. 290
8-4. مُبدع واسوخت کیست؟. 291
8-5. واسوختسرایی تا یک قرن بعد.. 295
8-6. ادامۀ واسوخت در ادبیات معاصر اردو.. 297
دستآورد فصل هشتم.. 301
9. شکل شعر در مکتب وقوع.. 303
9-1. سه جنبۀ فرم در ادبیات وقوعی... 305
9-1-1. شکل بیرونی شعر وقوعی... 306
9-1-1-1. غزل، قالبی در اندازۀ حال عاشق... 306
9-1-1-2. تر کیببندهای وقوعی... 307
9-1-1-3. مثنویهای داستانی... 308
9-1-1-4. تمثیل داستانی کشور جمالپرستان.. 309
9-1-1-5. منظومههای حماسیِ تاریخی... 312
9-1-1-6. رباعی وقوعی... 313
9-1-1-7. فن قصیدهسرایی وقوعیان.. 316
9-1-2. شکل درونی در شعر حالی... 320
9-1-2-1. وحدت حس در کل ابیات غزل.. 321
9-1-2-2. توازی نحوی در کل غزل.. 322
9-1-2-3. صدای دستوری واحد.. 322
9-1-3. شکل مجازی زبان: تصویر خیال وقوعی... 325
9-1-3-1. غیبت استعاره در غزل وقوع.. 326
9-1-3-1-1. سگ: استعارۀ مرده برای عاشق.. 327
9-1-3-2. چرا در وقوعگویی استعاره نیست؟. 329
9-2. ترجیح حسب حال بر صناعتِ مضمون.. 330
9-3. بلاغتِ صدق... 332
9-4. تصویر زبانی واقعیت: بازنُمایی حالِ واقع.. 333
9-5. تصویر واقعیت در نگارههای وقوعی قرن دهم.. 335
دستآورد فصل نهم.. 345
10. خوانش انتقادی مکتب وقوع 347
10-1. کتمان فردیت شاعر در مکتب وقوع.. 348
10-1-1. تکصدایی چهارصد شاعر. 350
10-1-2. صدای یک مرد ناکام در غزل قرن.. 351
10-1-3. خاموشی و غیاب زنان.. 351
10-2. غیاب هویت فرهنگی در مکتب وقوع.. 356
10-2-1. گست غزل از سنت ادبی... 357
10-2-2. گسست از اسطوره و تاریخ... 358
10-2-3. غیاب نگرش فلسفی و اجتماعی... 359
10-2-4. سکوت ایدئولوژیک غزل.. 361
10-2-5. غیاب الهام. 362
10-2-6. غزل وقوع چونان متن خاموش..... 363
10-2-7. قرن بدون شاهکار. 365
10-2-8. زیبایی و قدرت.... 367
10-3. وقوعیان به مثابه یک قشر اجتماعی... 368
10-3-1. شخصیت اجتماعی وقوعیان.. 369
10-3-2. شکلگیری کهنالگوی شاعر ناکام در ایران قرن دهم.. 373
10-4. خلاقیت در چرخۀ گفتمان غالب..... 374
10-5. پژواکهای سبکی: سبک و پادسبک..... 378
10-6. وقوعگویی: سبک، گفتمان یا مکتب؟. 380
10-7. گفتمان واقعگرا در هنر قرن دهم.. 384
10-8. رتبهبندی شاعران سدۀ دهم.. 389
10-8-1. شاعران سرشناس قرن دهم.. 391
10-8-2. شاعران میانی... 392
10-8-3. شاعران مرتبۀ سوم. 393
10-8-4. شاعران هوادار اندیشههای نقطوی... 394
11. گزیدۀ هزار بیت وقوعی.. 395
11-1. گزارش راست و ساده از رفتارها 397
11-2. در اوصاف عشق وقوعی... 398
11-2-1. عشق و رسوایی... 399
11-3. عشق پنهان.. 399
11-3-1. رفتارهای نهانی در عشق... 400
11-3-2. لطف پنهان.. 400
11-3-3. خندۀ پنهان.. 401
11-3-4. نگاه پنهان.. 401
11-3-5. نگاه دزدیده 402
11-4. دیدارها و نگاهها 402
11-4-1. چشم و ابروی سخنگوی... 403
11-4-2. لذت دیدار. 404
11-4-3. اضطراب دیدار. 404
11-4-4. عدم طاقت دیدار. 405
11-5. شخصیت معشوق... 406
11-5-1. معشوق مذکر. 406
11-5-2. محبوب خردسال.. 407
11-6. حالات و رفتارهای معشوق... 408
11-6-1. بدخویی و تندخویی... 408
11-6-2. وعدههای دروغین معشوق... 408
11-6-3. بیالتفاتی به عاشق... 410
11-6-4. التفات به رقیب و انگیختن رشک عاشق... 410
11-6-5. می خوردن با رقیبِ عاشق... 410
11-6-6. تغافل نگهآمیز به عاشق... 411
11-6-7. آزار دادن عاشق... 412
11-6-8. خوارکردن عاشق در میان جمع.. 412
11-6-9. امتحان عاشق (آزمون جفاکشی و تحمل). 413
11-7. حالات و رفتارهای عاشق... 414
11-7-1. غیرتورزی عاشق... 414
11-7-2. سختجانی و تحمل عاشق... 416
11-7-3. آزارخواهی عاشق... 417
11-7-4. دشنامخواهی... 419
11-7-5. خود کمبینی و بی اعتباری عاشق... 419
11-7-6. خود سگانگاری (سگیه). 420
11-8. ذوقها و لذتهای وقوعیان.. 422
11-9. بزم وقوعی: آداب مجلس...... 423
11-9-1. مهار چشم عاشق در بزم. 426
11-9-2. رقص در بزم. 426
11-10. عشق، حیا و شرم. 426
11-11. نگرانی از حرف مردم. 428
11-12. تن و عشق... 429
11-13. امیرانِ زبون در شعر و عشق... 429
گزیدۀ شعر واسوخت... 431
کتابنامه. 443
کاروند پارسی...
ما را در سایت کاروند پارسی دنبال می کنید
برچسب : نویسنده : karsia بازدید : 88 تاريخ : سه شنبه 11 آبان 1395 ساعت: 8:58